Η διασκευή

Μία ιστορία με εικόνες.

Πολλές φορές διαβάζοντας διάφορα κείμενα, είτε αυτά είναι διηγήματα, είτε  καθημερινά γεγονότα από τις στήλες των εφημερίδων, μου δημιουργείτε a priori η εντύπωση ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει μία ιστορία με εικόνες. Γιατί αυτό είναι το σενάριο, μια ιστορία ειπωμένη με εικόνες. Ύστερα η ιδέα αυτή και οι πρώτες σημειώσεις της καταχωνιάζονται σε κάποιο συρτάρι του γραφείου και του μυαλού. Η ανάσυρση μπορεί να μη γίνει και ποτέ. Από τη στιγμή όμως που θα γίνει, αρχίζει μία εργασία αρκετά κοπιώδης και δυσανάλογη με τις δέκα  δεκαπέντε σελίδες που θα είναι το μονόπρακτο όταν πάρει σάρκα και οστά.

Κατ’ αρχήν υπάρχει ένας νόμος, ο πρώτος και κυριότερος νόμος της διασκευής, «δε μένουμε σχεδόν ποτέ πιστοί στο πρωτότυπο». Διότι άλλοι νόμοι διέπουν ένα διήγημα για παράδειγμα και άλλοι ένα θεατρικό έργο. Υπάρχει διαφορετική νομοτέλεια. Σε ένα μυθιστόρημά του ο Γκόγκολ, μπορεί να χρησιμοποιήσει μία ολόκληρη σελίδα για να περιγράψει τη μεγάλη και περίεργη μύτη ενός γραφιά της Ρωσίας την εποχή του μεσοπολέμου. Σε ένα θεατρικό έργο αυτό δε χρειάζεται μιας κι έχουμε καταμπροστά μας τη μύτη σε όλο της το μεγα-λείο. Σε ένα θεατρικό έργο κατασκευάζουμε χαρακτήρες, ήρωες. Δε μένουμε λοιπόν πιστοί στο πρωτότυπο. Κάποιος θεατρολόγος, κάνοντας μία ουαϊλδικής υφής παραδοξολογία, συνέδεσε τη διασκευή με τη γυναίκα, λέγοντας: « ...η διασκευή είναι σαν τη γυναίκα, όταν είναι πιστή δεν είναι ωραία κι όταν είναι ωραία δεν είναι πιστή.»

Πως κατασκευάζονται όμως οι χαρακτήρες; Ο ήρωάς μας είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται το σενάριο. Γι αυτό λοιπόν θέτουμε τις εξής ερωτήσεις; Ποιος είναι ο ήρωάς μας, πούθε έρχεται και που πηγαίνει; Ποια είναι η ιστορία του, ποια η προ-ιστορία και ποια -ενδεχομένως- και η ...μετά-ιστορία του; Ύστερα χωρίζουμε τη ζωή του σε εσωτερική και εξωτερική, η πρώτη διαμορφώνει τον ήρωά μας και η δεύτερη τον αποκαλύπτει. Αν τυχόν ο ήρωάς μας είναι υπαρκτό, ενδεχομένως ιστορικό πρόσωπο, ψάχνουμε και βρίσκουμε καταλεπτώς όλη τη βιογραφία του κι όχι μόνο τη δική του αλλά και του πατέρα του. Αν, πράγμα συνηθέστερο, είναι γέννημα της φαντασίας μας όλα αυτά τα σκαρφιζόμαστε. Όλες αυτές οι πληροφορίες σίγουρα δε θα χρειαστούν. Θα μας δώσουν όμως όλο το βάθος που απαιτείται για να διαμορφώσουμε δράση ανάλογη με αυτό το χαρακτήρα.

Ύστερα έρχεται ο μύθος. Τι κάνουμε; Έχουμε μία ευθεία την οποία μετατρέπουμε σε καμπύλη. Η ευθεία είναι «η δια μέσου γραμμή των ενεργειών» όπως την αποκαλούσε ο Στανισλάφσκι. Η πορεία δηλαδή που ακολουθούμε για να φτάσουμε την ιστορία μας από την αρχή έως το τέλος. Οι καμπύλες είναι τα εμπόδια τα οποία θέτουμε. Τα εμπόδια και οι λύσεις τους δημιουργούν την πλοκή. Κι όλα αυτά πρέπει να υπηρετούν την κεντρική αλλά και τις δευτερεύουσες ιδέες του έργου. Εκεί έγκειται η μαστοριά του σεναριογράφου. Στο να διαχειριστεί όλο αυτό το υλικό με τέτοιο τρόπο ώστε να περάσει τις ιδέες ή τις έμμονες του δίχως να κουράσει.

Εκεί λοιπόν κάπου τελειώνει αυτό το τόλμημα που αρχίζει με τη σύλληψη, θαμπώνεται από τα φώτα και... διαλύεται με τα πρώτα χειροκροτήματα.